Dit artikel verscheen in de Plantage Hortus van juni 1990.

Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Bedektzadigen
Clade	Eudicots (Nieuwe Tweezaadlobbigen)
Clade	Campanuliden
Orde	Asterales
Familie	Asteraceae (Composietenfamilie)
Geslachtengroep	Heliantheae
Geslacht	Helianthus
Soort	Helianthus annuus (Zonnebloem

Taxonomische indeling van Helianthus annuus (Zonnebloem)

De zonnebloem is een van de planten, die door van Gogh geschilderd is. Het lijkt mij daarom aardig, om in dit Van Gogh jaar eens aandacht te schenken aan deze fraaie sierplant. De zonnebloem, die we kennen als sierplant, is de gewone zonnebloem (Helianthus annuus). Dit is een eenjarige plant die tot 1 a 4 meter hoog kan worden en "bloemen" heeft met een doorsnede van 10 tot 30 cm. Deze plant werd in de 16 de eeuw vanuit Noord Amerika Europa ingevoerd. 

    Een grote zonnebloem (Helianthus annuus) in een tuin in Brüggen (Duitsland)

   De bloem van de zonnebloem (Helianthus annuus)

Tot hetzelfde geslacht Helianthus behoort ook de in Nederland voorkomende aardpeer (Helianthus tuberosus). Deze soort bezit kleiner bladeren dan de gewone zonnebloem en deze plant is ook overjarig. Hij wordt gekweekt voor de eetbare knollen, maar hij wordt soms ook aangetroffen als een "verwilderde" plant. De smaak van de aardpeer lijkt op die van schorseneren.

Deze zonnebloemsoorten behoren met nog 25000 ander soorten tot de familie Asteraceae (vroeger ook Compositae genoemd) of samengesteldbloemigen. Deze familie komt m.u.v. het vasteland van de Zuidpool over de hele wereld voor. De Asteraceae worden gekenmerkt door de typische bouw van hun "bloemen". Wat de leek voor een bloem aanziet, is in werkelijkheid een bloeiwijze. De hoofdjes bestaan uit vele kleine bloempjes op een bloembodem, omgeven door een omwindsel van schutbladeren. De kleine bloempjes kunnen we in 2 typen onderscheiden, namelijk in buisbloempjes en lintbloempjes. De buisbloempjes staan in het "hart" van het hoofdje en de lintbloempjes meestal aan de buitenkant van het hoofdje. De lintbloempjes bezitten een lange slip, waardoor ze de buitenkant van het hoofdje een "stralend" karakter geven. Bij de zonnebloemsoorten zijn de buisbloemen geel tot bruin en de lintbloemen felgeel.

De gewone zonnebloem wordt in Zuid Europa veel gekweekt voor zijn oliehoudende zaden. Mocht het "broeikaseffect" zich echt doorzetten, dan kunnen wij over enige jaren de kweek van deze plant als "productiegewas" ook in Nederland verwachten.

Gewone zonnebloemen staan in de Hortus deze zomer (zomer van 1990) te groeien en te bloeien in de van Gogh border naast de betonnen vijver. Ook op de plek van de oude succulentenkassen zou u ze dit jaar kunnen aantreffen. De aardpeer is helaas niet aanwezig in de Hortus.