Dit artikel verscheen in de Plantage Hortus van december 1997

Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Naaktzadigen
Orde	Coniferales (Coniferen)
Familie	Pinaceae (Dennenfamilie)
Geslacht	Picea (Spar)
Soort	Picea abies (Fijnspar

Taxonomische indeling van Picea abies

De fijnspar is een naaldboom, die in Nederland wordt aangeplant Hij groeide hier oorspronkelijk niet, maar is afkomstig uit Noord- en Midden Europa. Deze boom wordt in grote delen van Europa en het oostelijk deel van de Verenigde Staten gekweekt.

Het geslacht spar (Picea) bevat ongeveer 40 soorten, die zowel in de Oude als in de Nieuwe Wereld voorkomen. Van alle soorten van de spar komt de helft in China voor en daarnaast enkele uit de rest van Azië en Noord- Amerika. In Europa komen maar 2 soorten sparren voor, namelijk de fijnspar (P. abies) en de Servische spar (P. omorika). Deze laatste soort komt in de bergen van Servië voor. De fijnspar heeft in Europa een grotere verspreiding dan de P. omorika. Het is ook de hoogste boom van Europa, want de grootste exemplaren zijn zestig meter hoog.

De fijnspar is in grote delen van de wereld de ‘kerstboom’, die in het kerstliedje ook wel ‘dennenboom’ wordt genoemd. Waarom de spar met dennenbomen verward wordt, is niet helemaal duidelijk. De spar en de den behoren beide tot de familie Pinaceae (Denachtigen), maar deze geslachten zijn duidelijk van elkaar te onderscheiden. Bij het geslacht den (Pinus) komen de bladen (naalden) in bundels van 2 of meer uit een tak, waarbij de voet van elk bundel door een schede is omsloten. Sparren hebben echter alleenstaande bladeren, die elk uit een tak groeien.

De fijnspar vormt rond mei mannelijke en vrouwelijke bloempjes. De zaden rijpen in langwerpige kegels. In het voorjaar vallen de zaden uit de kegels.

De fijnspar werd in Nederland onder andere aangeplant voor zijn sierwaarde. Daarnaast levert het vurenhout, waaruit onder andere papier, hars en houtskool wordt gemaakt. Uit de sparrenstammen wordt ook terpentine geëxtraheerd. De fijnspar bezit ook geneeskrachtige eigenschappen. De jonge uitlopers van de fijnspar zijn rijk aan etherische oliën, die een verzachtende werking hebben op keel en luchtwegen. De Picea abies wordt daarom verwerkt in Santasapina hoestsiroop van A.Vogel. 

In de Hortus kunt u de fijnspar en andere sparrensoorten vinden in het Coniferenvak langs de Plantage Parklaan.

Literatuur

Stevens, P.F. (2001 en later).
Angiosperm Phylogeny Website, Version 14, July 2017
http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/