Dit artikel verscheen in de Plantage Hortus van december 1993. Het verhaal is later aangevuld.

Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Bedektzadigen
Clade	Eudicots (Nieuwe Tweezaadlobbigen)
Clase	Rosiden
Orde	Myrtales
Familie	Myrtaceae (Mirtefamilie)
Onderfamilie	Myrtoideae
Geslacht	Eucalyptus
Soort	Eucalyptus globulus

Taxonomische indeling van Eucalyptus globulus

Het geslacht Eucalyptus bevat bomen, die oorspronkelijk uit Australië komen. Het geslacht telt ongeveer 600 soorten. In hun oorsprongsgebied vormen ze de overheersende loofboom. Het zijn snelle groeiers, die daarom ook elders in de subtropen en de tropen werden aangeplant om snel veel hout te verkrijgen. Deze bomen zijn in Nederland niet winterhard. In Europa kunnen deze bomen in het zuiden, rondom de Middellandse zee, goed overleven. Maar ook aan de zuidwestkust van Engeland en de westkust van Schotland, waar de vorst in de winter geringer is dan in Nederland, weten bepaalde Eucalyptussoorten zich te handhaven.

Alle Eucalyptusbomen hebben lancetvormige symmetrische bladeren, die naar beneden afhangen in een sikkelvorm. De bladeren blijven het hele jaar door aan de boom hangen. De jonge planten bezitten andere bladeren dan volwassen individuen. Zij hebben brede of rondachtige bladeren, die jeugdbladeren genoemd worden.

  Een Eucalyptusbos op Madeira

   Detail van een stam van Eucalyptus globulus met de typische sikkelvormige bladeren

De bloemknop heeft de vorm van een dekseltje, dat op een urntje zit. Het bestaat uit de vergroeide kroonbladeren en dit dekseltje valt snel na het opengaan van de bloemknop af. Omdat de kelkbladeren klein zijn, vallen tijdens de bloei alleen de vele meeldraden en stampers op. Het geheel van meeldraden lijkt op een muts, vandaar de naam Eucalyptus (=mooie muts).

   Een tak met bloemen van een Eucalyptus boom

   Een tak met bloemen van een Eucalyptus boom

   Detail van de bloemen van Eucalyptus globosa

Hieronder worden foto's weergegevn, waarop ook vruchten zichtbaar zijn, zodat u kunt zien hoe de vruchten er uitzien.

   Bladeren en jonge vruchten van een Eucalyptus globulus boom

   Enkele bladeren van een Eucalyptusboom en een oude vrucht

Eucalyptusbomen kunnen door hun snelle groei drassige gebieden draineren. Op deze manier heeft men ook getracht de malariamug te bestrijden. Het hout is daarnaast termietenbestendig. Binnen enkele jaren kan men van een Eucalyptusaanplant hout winnen. Eucalyptushout wordt veel gebruikt als grondstof voor papier. Als "bouwhout" is het minder geschikt, omdat Eucalyptushout sterk krimpt en zwelt bij veranderingen in de luchtvochtigheid.

In Spanje en Portugal staan de grootste Eucalyptus globulus plantages van Europa. Eucalyptusbomen branden als fakkels, bij bosbranden blijken Eucalyptusbossen moeilijk te blussen. Dat is ook een van de redenen, dat de bosbranden in Portugal in de zomer van 2005 moeilijk te blussen waren. In Californië, waar de eerste aanplant van Eucalyptusbomen in 1853 plaatsvond, is men minder enthousiast geworden over deze boom.

De Tasmanische blauwe gom (E. globulus) is in alle tropische en subtropische streken op de wereld aangeplant. In Zuid Europa kan men deze boom, die een hoogte van 35 meter kan bereiken, veel aantreffen.

Men heeft er ook bossen van proberen aan te leggen, maar omdat de bladeren etherische oliën bevatten wordt de ondergroei in deze bossen belemmerd. De bladeren van de Eucalyptus worden in Zuid Europa in de volksgeneeskunde gebruikt. De bladeren scheiden een sterk ruikende etherische olie (Eucalyptusolie) af. Eucalyptus werd vroeger als een goed koortswerend middel beschouwd. Producten van Eucalyptusbladeren (aftreksels, afkooksels, stropen en zetpillen) worden op verschillende manieren als medicijn gebruikt. Ze worden onder andere gebruikt als desinfecterend middel bij etterende aandoeningen van urinebuis en vagina en als geneesmiddel tegen aandoeningen van de luchtwegen, zoals chronische bronchitis, keelpijn en aandoeningen van het neusslijmvlies. Daarnaast zouden de producten van Eucalyptus ook stimulerend werken bij het opwekken van de eetlust en de vertering van een maaltijd bij sommige zieken. Het is ook mogelijk ruimten met de oliën uit de Eucalyptus te desinfecteren, door deze ruimten te beroken. Daartoe legt men Eucalyptusbladeren op gloeiende houtskool of kookt men de bladeren in een pan zonder deksel.

Ook in de Hortus komt E. globulus voor. U kunt hem vinden in het subtropische compartiment van de Drie Klimatenkas.

Literatuur

Oleg Polunin and Anthony Huxley
Flowers of the Mediterranean
Chatto and Windus,London 1974, vijfde druk

Rinze Benedictus
Eucalyptus globosa- Snelgroeiende fakkel
Bionieuws 14, 16-09- 205

EUCLID - Eucalypts of Southern Australia
https://apps.lucidcentral.org/euclid/text/intro/index.html

Stevens, P.F. (2001 en later).
Angiosperm Phylogeny Website, Version 14, July 2017
http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/