Dit artikel verscheen eerder in de Hortuskrant van maart 2011

Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Bedektzadigen
Clade	Eenzaadlobbigen
Orde	Liliales
Familie	Liliaceae (Leliefamilie)
Geslacht	Fritallaria

Taxonomische indeling van Fritillaria

Geduld is een schone zaak, zeker voor de kievitsbloem. De paarse schoonheid moet 8 jaar wachten voordat ze mag gaan bloeien. Verwant aan deze bloem is de keizerskroon, een bloeiende mollenverjager. Dit keer aandacht voor deze bolgewassen uit het geslacht Fritillaria

Fritillaria is een geslacht van bolgewassen uit de Leliefamilie of Liliaceae. Deze familie bevatte vroeger een groot aantal geslachten en 3500 soorten. Uit onderzoek op basis van DNA analyses bleek echter dat er slechts achttien geslachten en ongeveer zeshonderd soorten daadwerkelijk tot de familie behoren. Deze komen alle voor op het Noordelijk Halfrond.

Bloemen van een Lelieachtige zijn drietalig: ze bestaan uit zes kroonbladeren, verdeeld over twee kransen van drie, hebben zes meeldraden en een stamper met drie stempels. Tot de familie behoren een aantal bekende bolgewassen, die als tuin- en sierplant worden gehouden, zoals Lelie (Lilium) en Tulp (Tulipa). Tot het geslacht Fritillaria behoren ongeveer 130 soorten. Ze zijn verspreid over de gematigde streken van Eurazië, met als centrum Kazachstan.

Zeldzaam in Nederland

Een inheemse plant uit dit geslacht is de kievitsbloem (Fritillaria meleagris). Deze plant is zeldzaam in Nederland en komt voornamelijk voor in het rivierengebied. Een belangrijk groeiplek zijn de uiterwaarden van het Zwarte Water en de Vecht bij Zwolle. De hangende klokvormige bloemen, paars met witte stippen, verschijnen pas acht jaar na kieming van het zaad. De zaden worden door het water verspreid bij overstromingen. De plant houdt daarom van gebieden, die ´s winters onder water staan.

  Kievitsbloemen (Fritillaria meleagris) in de Hortus.

   Een bloem van een kievitsbloem (Fritillaria meleagris), gefotografeerd in het rivierengebied in de omgeving van Zwijndrecht

Een bloem, stinkend als een vos

Een bekende sierplant uit dit geslacht is de Keizerskroon (Fritillaria imperialis). Dit bolgewas komt uit het gebied van Turkije tot Afghanistan. Deze plant bloeit in de lente met oranje of gele klokvormige bloemen. Die zitten in kransen van maximaal zes bloemen. De plant werd door Clusius in de zestiende eeuw via Wenen en Leiden naar Europa gebracht en is sindsdien een gewilde sierplant.

Planten van de Keizerskroon (Fritillaria imperialis) bloeien uitbundig in de Snippendaal tuin van de Hortus.

       

   De bloemen van de Keizerskroon (Fritillaria imperialis).

   Keizerskronen met vruchten, gefotografeerd in de Hortus

   De vruchten van de keizerskroon (Fritillaria imperialis)

De keizerskroon scheidt een chemische stof af die mollen afschrikt. Het is een zwavelhoudend terpeen, dat ook door vossen wordt uitgescheiden. Daarom wordt deze plant vaak aan de buitenkant van tuinen gezet om mollen weg te houden.

In de Hortus staat de keizerskroon in de Snippendaaltuin. De kievitsbloem staat in het Euonymusvak.

Literatuur

Keizerskroon (plant)- Wikipedia
http://nlwikipedia.org/wiki/Keizerskroon­_(plant)

Kievitsbloem - Wikipedia
http://nl.wikipedia.org/wiki/Kievitsbloem

Online Botany Guide- Liliaceae- Lily Family
http://www.thewildclassroom.com/biodiversity/floweringplants/Liliaceae.htm

Stevens, P.F. (2001 en later).
Angiosperm Phylogeny Website, Version 14, July 2017
http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/